දිග කවි, කෙටි කවි සහ පිස්සු විකාර ලිපි - Intermission

මා කුඩා කාලයේ පාසල් නිවාඩුවකට අම්මා ගේ ගමේ නිවසට ගිය විට එහි පොත් කබඩ් එකක තිබී හමුවූ කවි පොතක අන්තර්ගතය මට ගෙන දුන්නේ තරමක පුදුමයකි.

කවි යනු ඒ වන විට මට ආගන්තුක දෙයක් නොවිණි.

හෝඩියේ පන්තියේ සිටම සිංහල පාඩම් පොත්වලින් සහ වෙනත් පොත්වලින් මා කවි කියවා තිබුණි. වැඩිහිටියන්ගෙන් කවි අසා දැන ගෙන තිබුණි. නමුත් ඒ කවි සියල්ලම පාහේ එළිවැට යනාදිය සහිතව ලියවුණු සඳැස් ආරේ සිව්පද කවි විය.

උදාහරණයක් ලෙස දෙවන ශ්‍රේණියේ සිංහල පොතේ ආ කවි පන්තියකින් අද මට මතක ඇති කොටසක් මෙසේය.

මෙන්න අපේ පූසී
ඉල්ලනවා දෝසී
ඇයට ටිකක් වීසී
කරන්නකෝ සීසී

එහෙම දෝසි විසී
කරන්නේ නෑ සීසී
ගන්නට නම් දෝසී
දෙන්න ඕනැ කාසී

ඒ කතෘ අඥාත කවිය දෝසි විකුණන්නෙකු සහ කුඩා ළමයෙකු අතර දෙබසකි.

එළිසමය නොමැති සඳැස් කවියක් ලෙස මුලින් ම මා නෙත ගැටුණේ හතරවෙනි ශ්‍රේණියට නියමිත පද්‍යා රසය පොතේ තිබුණු පහත කවිය ඇතුළත් වූ කවි පන්තියයි. මෙහි රචකයා ජී.එච්. පෙරේරා බව මගේ මතකයයි.

චට පට චූස් ඩොං පටෝරිං කියාලා
පුපුරවති රතිඤ්ඤා පුංචි කොල්ලෝ කුරුට්ටෝ
එරබදු පැණි බී මත් වී කුරුල්ලෙකු පියාඹා
අවුරුදු සුර වීණාවේ තතක් නංවත්දී

ඒ කවි පන්තියේ ද එළිසමය නැතිවුවද, විරිතක් හෙවත් ඡන්දසක් තිබුණි. එනම් එය ඒ අරුතෙන් සඳැස් කවියක් විය.

ආච්චිලා ගේ ගෙදර දී කියවූ මා මුලින් සඳහන් කළ ඒ කවි පොත නිසදැස් යැයි කියවෙන වර්ගයේ කවි රැගත් කෘතියක් විය. එය මා කියවූ මුල්ම නූතන කවි පොත යැයි සිතමි. අවාසනාවකට මෙන් එහි කතෘ ගේ නම අද වන විට මගේ මතකයෙන් ගිලිහී ගොස් ඇත.

මා පුදුමයට පත් කළ, එහි වූ එක් කවියක් මෙසේය.

ජීවිතය

ඉපිද මැරේ
යළි ඉපිදේ
නොතිර සසර සාගරේ
අමරදේවත්
කියන කියුමක්!

පොතේ එක් පිටුවක යට හරියේ සාමාන්‍ය අකුරෙන් මුද්‍රණය වී තිබුණේ එපමණකි.

මාතෘකාවත් සමගම මුළු කවියට ම වචන එකොළොහකි. එයිනුත්, මේ කවියා ලියා ඇත්තේ වචන තුනක් පමණි. ඉතිරි වචන හතම අමරදේවගේ ගීතයේ පදමාලා රචකයාගෙන් උපුටාගත් ඒවා ය.

ඇක්සයිස් පොත්වල රතු ඉරට එහා පැත්තේ සිටමත්, නිල් ඉරි පටන් ගන්නා ස්ථානයට උඩින් පේළියකුත්, නිල් ඉරි අචසන් වන ස්ථානයට යටින් පේළියකුත් ලියන්නට පුරුදු වී සිටි මට, මේ කවියත් කවියක්දැයි ඕයි? යන්නට වඩා ඉතා වැදගත් ප්‍රශ්නයක් වූයේ, සරල වචන එකොළහක් සඳහා පොතක එක පිටුවක් ම මේ ආකාරයට වැය කිරීම සාධාරණ ද යන්නයි.

ඒ කවි පොතේ පිටුවල තිබුණු සුදු ඉඩ කොටස්වල මට නම් තවත් ඒ ආකාරයේ කවි පොත් තුන හතරක් වුවත් ලිවීමට ඉඩ තිබුණි!

ඇත්තටම, කවි පොත්වල වචන කිහිපයක, පේළි කිහිපයක, කෙටි කවි පල කිරීම යනු විශාල නාස්තියක් නොවේද?

හයිකු කවි යනු මෙහිදී ප්‍රධාන වරදකරුවා ය.

මෙවැනි කවි මුද්‍රණය කළ යුත්තේ කවි කිහිපයක්ම කොළම් කිහිපයකට එක පිටුවේ යොදා යැයි මට සිතේ.

කෙටි කවි පිළිබඳ මගේ අදහස එසේ ය.

කවි පොතක් පළ කිරීමේ දී, ඒ සඳහා වැයවෙන සම්පත්වලින් උපරිම උපයෝගීතාවය ලබා ගැනීමට නම් ලිවිය යුත්තේ පහත දැක්වෙන ආකාරයේ දිගු වැකි ඇති කවි නොවේ ද?

කන්න නොමැතිව බොන්න නොමැතිව අපට ඇතිමුත් පුරුදු වී දුක
බැන්ද බලකොටු රැකිය යුතු වෙමු, තවත් බලකොටු රකිමු මේ ලක
පන්තියේ වුවමනාවන් මත රටම ඇත පිබිදෙමින් නෑ සැක
කන්දසාමිගෙ සෝමපාලගෙ නමින් සහතික කරමු ඒ ටික

අනිවාර්යෙන් ම 1980 වසරේ අගෝස්තු මාසයෙන් පසුව ලිය වී ඇති මේ කවිය (ඒ නිගමනයට හේතුව දන්නවා නේද?) ඒ කාලයේ ලංකා කොමියුනිස්ට් පක්‍ෂයේ නිල පුවත්පත ලෙස ප්‍රකාශයට පත් වූ ඇත්ත පුවත් පතේ පළ වී තිබුණි.

කවිය ලියා තිබුණේ කලවානේ නිව්ටන් පෙරේරා නම් අයෙකි. එවකට මානාන හන්දියේ පිහිටි මත්පැන්හල පවත්වා ගෙන ගියේ ඔහු යැයි සිතමි.

පොත්වල මුද්‍රණය කළ යුත්තේ ඒ ආකාරයේ දිගු කවි නොවේද? අර පෙර කී කෙටි කවි දිග හැර පළ කළ නොහැකි ද? නැතිනම් කෙටි කවියක් හැකි තරම් දුරට ඇද පිටුවේ උසට මහතට ගැලපෙන පරිදි සකසා ගන්න බැරිද?

මේ බලන්න.

ඉපිද මැරේයැයි, යළි ඉපිදේ යැයි අමරදේව ගයනා ගීයේ පද
ලියුවේ කවුරුද කියලා අන්තර්ජාලේ පීරා සොයා බැලිමි අද
කරු අබෙසේකර නම් වූ කවියා ලියු බව කියවේ ඒ පදවැල සොඳ
තවත් වසර සියයක් ඒ ගීතය අමරණීය ලෙස පවතිනු නොමැතිද?

කෙටි කවි සහ දිගු කවි පිළිබඳ මගේ අදහස් එසේ ය.

මේ ලිපියේ මාතෘකාවට ඇතුළත් "තුන්වෙනි කොටස" ගැන සිතා ගැනීම කියවන ඔබට ඉතුරු කරමි.

-රසිකොලොජිස්ට්

ප/ලි:
මා කුඩා කාලයේ දී කියවූ ඒ කවි පොතේ තිබුණු තවත් කවියකින් කොටසක් මෙසේ ය.

ගත සිත නළවන
කඳුකරයට මෙන්
ගංගොඩවිලටත් හඳ පායයි!

දෙල්කඳ, විජේරාම වැනි තවත් ස්ථාන නාම කිහිපයක් ම ඒ කවියේ අනෙක් පදවල ලියවී තිබුණි.

මේ කවියා එවකට විද්‍යෝදය නමින් හැඳින්වුණු විශ්ව විද්‍යාලයේ සිසුවෙකුව සිට ඇති කෙනෙකු විය යුතු යැයි මට සිතේ.

(image: http://www.intermissionsandsnipes.com/shop/1969-astro-intermission-dcp-full-scope/)