ලාබෙට ණය ගන්න ඕස්ට්‍රේලියාවට එන්න - Sale, sale, sale...!

ඕස්ට්‍රේලියාවේ මහ බැංකුව එසේත් නැතිනම් මධ්‍යම බැංකුව හැදින්වෙන්නේ සංචිත බැංකුව (Reserve Bank) යන නමිනුයි. අන් බොහෝ රටවල මහ බැංකුවල මෙන්ම, මේ සංචිත බැංකුවේත් මූලික කාර්යභාරය වෙන්නේ රටේ මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තිය සකසා, එය ක්‍රියාවට නංවා, එය පාලනය කිරීමයි.

ලංකාවේ මහ බැංකුව හා සසඳන විට ඕස්ට්‍රේලියාවේ සංචිත බැංකුවේ එක වෙනසක් වන්නේ, මෙය ඕස්ට්‍රේලියානු රජයෙන් ස්වාධීන වූ ආයතනයක් ලෙස කටයුතු කිරීමයි.

සංචිත බැංකුවේ අධිපති සහ පාලක මණ්ඩලයේ සියළුම සාමාජියකයින් පත් කරන්නේ රජයෙන් නිසා, එවැනි ආයතනයක් ස්වාධීනව කටයුතු කරන්නේ කෙසේද කියා අපට ප්‍රශ්ණයක් ඇති වෙන්න පුළුවන්. නමුත් විනිවිද භාවයකින් වැඩ කෙරෙන විට, තොරතුරු දැන ගැනීමේ අයිතිය මහජනතාවට ඇති විට සහ ජනමාධ්‍ය තම වැඩ කොටස නිසි පරිදි ඉටු කරන විට, එවැනි සැකයක් ඇති වෙන්නේ නෑ.

ඒ සමගම වැදගත් අනිත් කරුණ නම්, ආණ්ඩු වෙනස් වී ඒ පක්‍ෂයෙන් මේ පක්‍ෂයට බලය මාරු වූ පමණින්, සංචිත බැංකුවේ අධිපති හෝ භාරකාර මණ්ඩලය ඉවත් කර අලුතෙන් අය පත් කිරීමක් වෙන්නේ නෑ. විශේෂ හේතු නැති නම්, ඔවුන් සියළු දෙනාම තම සම්මත පත්වීම් කාලය වෙන වසර හතක හෝ වසර පහක කාලය ඒ තනතුර දරනවා. නමුත් ආණ්ඩු වෙනස් වීමක් නම් සෑම වසර තුනකට වරක් සිදුවිය හැකියි.

මේ ආකාරයට, සංචිත බැංකුව රටේ මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තිය කළමනාකරණය කරන අතර රජයේ කාර්යභාරය වෙන්නේ රටේ ආදායම් ප්‍රතිපත්තිය කළමනාකරණයයි.

සංචිත බැංකුවේ අධිපති සහ පාලක මණ්ඩලය සෑම මසකම මුල් අඟහරුවාදා රැස්වී රටේ ආර්ථික තත්වය සමාලෝචනයක කරනවා. රටේ මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තියේ වැදගත්ම සාධකය වන, පොලී අනුපාතිකය කොයි අගයක පවත්වාගෙන යා යුතුද යන කාරණය ඔවුන් තීරණය කරන්නේ මේ රැස්වීමේ දී යි.

ඊයේ දිවා කාලයේ රැස්වුණු සංචිත බැංකු මණ්ඩලය මගින් තීරණය කළා, ඔවුන් කෑෂ් රේට් යැයි හඳුන්වන, අන්තර් බැංකු එක් දින පොලී අනුපාතිකය, 2% දක්වා 0.25% කින් අඩු කිරීමට. මෙය වසර පනහක මෑත ඉතිහාසය සලකන විට පොලී අනුපාතිකය පත්වී ඇති අවම අගයයි. පසුගිය අවුරුදු විසි පහක කාලය ඇතුලත මේ පොලී අනුපාතිකය වෙනස් වුණු හැටි පහත වගුවෙන් බලාගත හැකියි.



ඊයේ සිදු කළ වෙනස්කමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, වාණිජ බැංකුවලින් මහජනතාවට ලබා දෙන නිවාස ණය ආදිය සඳහා අය කරන පොලිය ද 5.4% පමණ දක්වා අඩු වෙතැයි කියවෙනවා. නිවාස ණය ඇති අයට එය සැනසිලිදායක කරුණක් වුවත්, තමන් ගේ මුදල් ස්ථාවර තැන්පතුවල යොදවා ඒ පොලියෙන් වියදම් කරන විශ්‍රාමිකයින්ට නම් මේ සිදුවූ වෙනස දුකට කාරණයක් බව නිසැකයි.

මීට දශක දෙකකට පමණ පෙර කාලයකට පෙර, වෙත් කිරීමට වැදගත් දෙයක් නොතිබුණු නිසාදෝ, මා කොළඹ විශ්ව විද්‍යාලයෙන් පශ්චාත් උපාධියක් සඳහා ආර්ථික විද්‍යාව ඉගෙන ගත්තා. එහිදී මා අවබෝධකරගත් වැදගත්ම කාරණය වූණේ, ආර්ථික විද්‍යාව කියන්නේ නිශ්චිත විද්‍යාවක් නොවෙන බවත්, එය විචල්‍ය රාශියක් ඇති සංඛීර්ණ පද්ධතියක එක් එක් පාදයෙන් අල්ලා සොළවා බලන සදාකාලික අත්හදා බැලීමක් හෙවත් නැහැසුම්-සීහුම් ක්‍රමෝපායක් බවත් කියන කාරණායි.

දැන් මේ විදියට රටේ පොලී අනුපාතිකය අඩුකිරීමෙන් අපට බලාපොරොත්තු විය හැකි ප්‍රධානතම ප්‍රතිඵලය නම්, අඩු පොලියට ණය ලබා ගැනීමට ඇති හැකියාව තවත් වැඩි වෙන නිසා, රටේ ආයෝජන වැඩි වීමයි. එමගින් රටේ ආර්ථිකය ප්‍රසාරණය වෙනු ඇතැයි ඔවුන් අපේක්‍ෂා කරනවා. ආයෝජන වැඩිවීම තුලින්, රැකියා නියුක්තිය වැඩිවීමකුත් අපේක්‍ෂා කරනවා. විශේෂයෙන්ම, මේ රටේ ප්‍රධානම රැකියා වෙළඳපොලක් වන ඉඳිකිරීම් ක්‍ෂේත්‍රය මේ පොලී අනුපාතිකයට ඉතාමත් සංවේදී එකක්. ඉඳිකිරීම් දැනට පවතින තත්වයෙන් හෝ පවත්වාගෙන යාමට රජය පවා විවිධ වැඩ පිළිවෙලවල් ක්‍රියාත්මක කරනවා.

ඊලඟට, ඕස්ට්‍රේලියානු ඩොලරයේ වටිනාකම තවත් පහල බැසීමට මෙය උපකාරවේ යැයි සිතන්නට පුළුවනි. මෙය වැදගත් වෙන්නේ එමගින් ආනයනය අඩු වී, අපනයනය වැඩි වී, ගෙවීම් ශේෂය හොඳ අතට හැරීම රටේ එක් ආර්ථික අරමුණක් නිසයි. පසුගිය කාලයේ ඕස්ටේ‍ර්ලියානු ඩොලරයේ අගය ඉතා ඉහල ගොස් තිබුණා. ඕස්ටේ‍ර්ලියානු ඩොලරයකට ඇමරිකානු ඩොලරයකට වඩා ලැබුණා. එයින් සිදුවුණේ, රටේ ආර්ථිකයට අවාසියක් කියායි සැලකෙන්නේ. දැන් ඕස්ට්‍රේලියානු ඩොලරයක වටිනාකම ඇමරිකානු ශත 78 ක් පමණ දක්වා අඩුවෙලා.

නමුත් ආර්ථික විද්‍යාවේ ඇති අස්ථිරකම තමයි, මේ සේරම මා පෙ කී කරුණු ගැන ඉන් හාත්පසින්ම වෙනස් ආකාරයට තර්ක කරන්නට හැකිවීම. උදාහරණයක් හැටියට, පොලී අණුපාතිකය අඩුවීම නිසා, මුදල් ඉතිරි කිරීමට ඇති පෙළඹවීම අඩුවෙන නිසා පාරිභෝගික භාණ්ඩ සඳහා වන ඉල්ලුම වැඩි වී උද්ධමනය ඇතිවෙන්න ඉඩ තියෙනවා කියා සහ. එනිසා, විරැකියාව වැඩි වෙන්නටත් ඉඩ තියෙනවා කියා තර්ක කරන්නටත් පුළුවනි.

එක අදහසකට එකඟවෙන ආර්ථික විද්‍යාඥයින් දෙදෙනෙක් මේ ලොවේ නැති යැයි සරදමට පැවසෙන්නේ ඒ නිසයි.

අවසාන වශයෙන් කිව යුත්තේ, මේ මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තියේ සිදු කරන වෙනස්කම් සියල්ල අවසාන විග්‍රහයේ දී පර්යේෂණ නිසා, ඒවා සිදු කෙරන්නේ ඉතා ප්‍රවේසමෙන් සහ සෙමින් බවයි. පොලී අනුපාතිකය සෑමවිටම පාහේ අඩු වැඩි කරන්නේ 0.25% කින් පමණයි. ඊට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයකින් වෙනසක් කළ බවට මගේ මතකයේ ඇත්තේ එක්වරක් හෝ දෙවරක් ගැන පමණයි. ඒ මීට වසර හතකට පමණ පෙර ඇරඹුණු ලෝක ආර්ථික අර්බුදය කාලයේයි.

ලබන සතියේ ඉදිරිපත් කෙරෙන ඕස්ටේ‍ර්ලියානු ෆෙඩරල් රජයේ අය-වැය යෝජනා මගින් රටේ ආර්ථිකය දියුණු කිරීමට අවශ්‍ය ආදායම් ප්‍රතිපත්තිවල වෙනස්කම් සාකච්ඡා කෙරෙනු ඇති.

-ශාස්ත්‍රපති රසිකොලොජිස්ට්

ප/ලි
පහත ඇත්තේ 08.05.2015 දින සිඩ්නි ඩේලි ටෙලිග්‍රාෆ් පුවත් පතේ පළ වූ කාටූනයකි.
(c) Daily Telegraph, NSW, Australia




(image: http://audnews.com.au/rbas-future-monetary-policies-may-prove-stagnant-1137)