මා මේ පහත ලියා ඇති කරුණු මෙලෙස ගොනු කරන්නට ආසන්නතම හේතුව වූ සිංහල බ්ලොග් ලෝකය නම් තේ කෝප්පයේ පැවති චූට්ටං සුළි සුළඟ දැන් පහව ගොස් ඇති බව, මා ඒ ගැන ලිපියක් ලියා පළ කළ පසු, අදාළ පුද්ගලයින් විසින් ප්‍රසිද්ධ කමෙන්ටු මගින් මට (සහ අනෙකුත් පාඨකයින්ට) දැනුම් දී ඇත. පසුව ඊමේල් මගින් ද මා ඒ බව සැක හැර දැන ගත්තෙමි. ඒ වුවත්, මේ පහත සඳහන් කරුණුවල කොයි කාට හෝ කිසියම් වැදගත්කමක් තියෙන්නට ඇතැයි සිතෙන නිසා, පැය දෙකක් පමණ වැය කර මේ ලියූ දේ, ඕ.පු. කියා පළ කරන්නට සිතුවෙමි.
ඇනෝනිමස් කමෙන්ට්කරුවන්ව නිශ්චිත ලෙස හඳුනා ගැනීමට සාමාන්‍ය ජෝ බ්ලොග්ලාට හැකිද? යන ප්‍රස්තූත ප්‍රශ්නයට නිවැරදි පිළිතුර නම් නොහැකි ය යන්නයි.
දැන්, දිගු කලකට කලින් වසර දෙක තුනක කෙටි කාලයක් වෙබ් අඩවි නිපදවීම පිළිබඳව රැකියාව ලෙස අණ්ඩර දුන් කාලයේ මා දැන සිටි කරුණු අරික්කාලෙන් දැන් මතකයේ ඇති හින්නිකිත්තර ද, මීට වසර එකොළහකට පෙර බ්ලොග් ලෝකයට පිවිස, විශේෂයෙන් පසුගිය වසර හත තුළ දී මා ලැබූ අත්දැකීම් ද අනුසාරයෙන් එසේ නොහැක්කේ ඇයි දැයි යන්න සාමාන්‍ය ලෙස පැහැදිලි කරන්නට මම මෙහදී අදහස් කරමි.
ඕනෑම පරිගණකයක් හෝ වෙනත් එවැනි උපකරණයක් ඉන්ටර්නෙටයට සම්බන්ධ වී ඇති නම්, ඒ සඳහා අයීපී ඇඩ්රස් නමින් හැඳින්වෙන අසමසම (එනම් යුනීක්) අංකයක් පැවරී ඇත. ඒ උපකරණයේ සිට ඉන්ටර්නෙටයට කෙරෙන සෑම උඩුගත කිරීම් සහ බාගත කිරීම් සම්බන්ධතාවයක ම ඒ ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනය හෙවත් අයීපී ඇඩ්රසය ලියවෙනු ඇත.
එසේම, අපේ බ්ලොගයකට කිසිවෙකු පැමිණෙන හැම විටකම ඒ පුද්ගලයා ඒ සඳහා භාවිතා කරන උපකරණයට පැවරී ඇති ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනය අපේ බ්ලොගය දිවෙන සර්වරයේ සනිටුහන් වේ. ඒ ලිපිනයන් බ්ලොගර් සේවාව අපට ලබා නොදුන්නත් (වර්ඩ්ප්‍රෙස් හි තත්වය කුමක්දැයි නොදනිමි), ස්ටැට්කවුන්ටර් වැනි තෙවන පාර්ශවයක මෙවලමක් භාවිතාවෙන් අපට මේ ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනයන් බොහෝ විට සොයා ගත හැක.
උදාහරණයක් ලෙස මා නිවසේ සිට හෝ ජංගම දුරකථනය හරහා කාගේ හෝ බ්ලොගයක කමෙන්ටුවක් දැමූ විට එය පෙන්වනු ඇත්තේ නිවසේ දී නම් ටෙල්ස්ට්‍රා සමාගම කියා ජංගමය හරහා නම් ඔප්ටස් සමාගම කියා වන අතර අදාළ ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනය පරීක්‍ෂා කර බැලීමෙන් ද මේ බව තහවුරු කර ගත හැකි වෙනු ඇත.
දැන්, එලෙස අපේ බ්ලොගයකට පිවිසෙන්නෙකු ලිඛිතව එහි ප්‍රතිචාරයක් දැක්වූ විට, එනම් කමෙන්ට් කළ විට, එසේ කර ඇත්තේ නිශ්චිතව නම් කළ අනන්‍යතාවයක් සහිතව (ප්‍රොෆයිල්) නම්, ඒ අනන්‍යතාවය හිමි පුද්ගලයා භාවිතා කරන උපකරණයට ඒ මොහොතේ පැවරී ඇති ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනය අපට බොහෝ විට සොයා ගත හැක.
මෙන්න ඒ සඳහා උදාහරණයක්.
මා පෙර පරිච්ඡේදයේ දී බොහෝ විට යනුවෙන් අදහස් කළේ, ස්ටැට්කවුන්ටර් වැනි සේවාවකින් වුව ද, සෑම විටම අදාළ ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනය සොයා ගත නොහැකි අතර, එසේ සනිටුහන් කරගත් විස්තර වුව ද, වැඩි වේලා තබා නොගන්නා නිසයි.
දැන් ඒ මොහොතේ ම හෝ අදාළ ඉන්ටර්නෙට් සබැඳිය නොකැඩී තිබෙන කාලය ඇතුළත, මේ පුද්ගලයා අපේ බ්ලොගයේ ම ඇනෝනිමස් කමෙන්ටුවක් යෙදුවොත්, එවිට ඒ දෙවන කමෙන්ටුව යෙදුවේ පෙර කමෙන්ටුව ද යෙදූ නම් කළ අනන්‍යතාවය ඇති (ප්‍රොෆයිල්) පුද්ගලයා බව අපට සිතා ගත හැක.
අපේ පුද්ගලික ඉන්ටර්නෙට් සේවා භාවිතයේ දී, අප පාවිච්චි කරන උපකරණයට මා පෙර කී ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනය පැවරෙන්නේ ඉන්ටර්නෙට් සේවය මගිනි. මෙලෙස පැවරෙන ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනය බොහෝ විට ගතික හෙවත් වෙනස් වන එනම් තාවකාලික එකක් වේ. එනිසා, පසුදා හෝ මුල් සම්බන්ධය සිඳ නැවත මොහොතකට පසු හෝ සම්බන්ධ වූ විට හෝ අපේ උපකරණයට පැවරෙන ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනය පෙර අවස්ථාවේ දී පැවරී තිබුණු ලිපිනය නොවීමට සෑහෙන ඉඩක් ඇත.
ඒ සමගම, අප භාවිතා අද කරන උපකරණයට ඉන්ටර්නෙට් සේවා සපයන්නා විසින් පැවරෙන ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනය පසු හෝරාවක වෙනත් ග්‍රාහකයෙකුට පැවරෙන්නට ඉඩ තිබේ.
මා දන්නා පරිදි අපට අවශ්‍ය නම් වෙනස් නොවෙන ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනයක් අපේ සේවා සපයන්නා ගෙන් ලබා ගත හැකිවේ. ඇතැම් කේබල් ඉන්ටර්නෙට් සේවාවල මේ පහසුකම අමතර ගෙවීමකින් තොරව සාමාන්‍ය සේවයේ කොටසක් ලෙස තිනෙබ බව පෙනේ. එනම් අපේ සමහර පාඨකයින්ට එක්කෝ ස්ථිර ඉන්ටර්නෙට් ලිපින තිබේ නැතිනම් එකම ලිපිනය බොහෝ විට පැවරේ.
එසේ නොමැති විට, අද අපට ලැබෙන කමෙන්ටුවක් ලැබී ඇත්තේ මෙන්න මේ ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනය හිමි මෙන්න මේ අනන්‍යතාව සහිත පුද්ගලයාගෙන් බව දැන ගත්ත ද, එය තාවකාලික දැනුමක් පමණක් ම වේ.
ඊළගට අප සොයා ගන්නා අයිපී ඇඩ්‍රසයක් හෙවත් ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනයක් කොයි භූගෝලීය ස්ථානයේ සිට පැමිණියේ ද යන්න අයිපී ට්‍රැකර් සේවාවක් මගින් සොයා ගත හැකි වුව ද, එහිදී අපට ලබා දෙන්නේ අදාළ ඉන්ටර්නෙට් සමාගමේ නිල ලිපිනයයි, නැතහොත් ඔවුන් ගේ සර්වරය හෝ දුරකථන හුවමාරුව පිහිටා ඇති ස්ථානයේ ලිපිනයයි.
අප වැනි සාමාන්‍ය ජෝ බ්ලොග් කෙනෙකුට එතැනින් නතර වීමට සිදුවේ.
ලංකාවෙන් රසිකොලොජියට පාඨක පිරිස් පැමිණෙන ඉන්ටර්නෙට් සේවා ලෙස මා හඳුනාගෙන ඇත්තේ ශ්‍රී ලංකා ටෙලිකොම්, ඩයලොග් ඇක්සියාටා පීඑල්සී සහ මොබිටෙල් වැනි සමාගම් ය. සත්‍යය නම් මේවායේ සම්බන්ධතා ඕනෑම අයෙකුට ලබා ගත හැකි බවයි. මේ ආකාරයේ ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනයක් පිළිබඳ සොයා බැලු විට එහි භූගෝලීය ලිපිනය ලෙස ලැබෙන්නේ එක්කෝ කොළඹ කොටුවේ තැනකි, නැතිනම්, වැලිමඩ වැනි ප්‍රදේශයක කඳු මුදුනක් බව මගේ සීමිත අත්දැකීමයි.
එතැනින් එහාට විමර්ශනය කිරීමට නම්, අදාළ ඉන්ටර්නෙට් සේවා සපයන්නා විසින් ඒ ඒ මොහොතේ කවර පාරිභෝගිකයාට කවර ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනයන් ලබා දුන්නේදැයි විස්තර ඒ ආයතනයෙන් ලබා ගත යුතුවේ. එවැන්නක් කිරීමට අප වැනි සාමාන්‍ය ජෝ බ්ලොග්ස්ලාට නොහැකිය.
අපේ පුද්ගලික ඉන්ටර්නෙට් සේවා මගින් අපේ උපකරණවලට පවරන්නේ ගතික ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනයන් මගින් සොයා ගත හැක්කේ ඒ සේවා සමාගම කවරෙක් ද යන්න පමණක් වුවද, විශාල පරිමාණයේ සමාගම්, රජයේ දෙපාර්තමේන්තු, විශ්ව විද්‍යාල වැනි ආයතන මගින් ලබාගෙන ඇති ඉන්ටර්නෙට් සම්බන්ධතා හරහා ඒ ආයතනවල සේවය කරන පිරිස් බ්ලොග් අඩවිවලට පිවිසෙන විට, ඔවුන් ගේ ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනයේ ටෙලිෆෝන් සමාගමක නම නොව ආයතනයේ නම පෙන්වනු ඇත.
උදාහරණයක් ලෙස මා කාර්යාලයේ ඉන්ටර්නෙට් සම්බන්ධතාව භාවිතා කළහොත් අදාළ ලොග් සටහනේ අපේ සමාගමේ නම සඳහන් වෙනු ඇත හෝ සොයා ගත හැකි වෙනු ඇත. එසේ වෙතත්, ඒ ඒ අවස්ථාවලදී, එකම සමාගම් නම යටතේ වුවද, මට ලැබෙන්නේ විවිධ උපජාල (subnet) ලිපිනයන් සහ ස්ථාන නාම බව මම නිරීක්‍ෂණය කර ඇත්තෙමි.
තවත් උදාහරණයක් ලෙස දේශකයා නම් සහෘද බ්ලොග්කරුවාගේ කමෙන්ටු ලැබෙන්නේ ඔහුගේ අන්වර්ථ නමින්ම කියවෙන පරිදි ලංකා ඇකඩමික් සහ රිසර්ච් නෙට්වර්ක් නම් විශ්ව විද්‍යාලවලට අදාළ අන්තර්ජාල සබ්න්ධතාවය හරහා ය. ඒ ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනය පරීක්‍ෂා කිරීමෙන් ඔහු සේවය කරන්නේ කවර විශ්ව විද්‍යාලයෙන් ද කියා සොයා ගත හැක. නමුත්, ඒ විශ්ව විද්‍යාලයේ ම වෙනත් අයෙකු සඳහා ද ඒ ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනයම වෙනත් අවස්ථාවක තිබිය හැකි බව මගේ අදහසයි. රාජ් නම් සහෘද බ්ලොග්කරුවාගේ කමෙන්ටු ලැබෙන රජයේ ඉන්ටර්නෙට් ජාලයෙන් පසු කලෙක යකා නමැති අයෙකුගේ කමෙන්ටු ලැබෙන්නට පටන් ගත්තේ ඒ ආකාරයට ය. යකා (නොහොත් මධ්‍යස්ථ මතධාරියා) ද සේවය කරන්නේ රජයේ පරිපාලනයට අදාළ ආයතනයක බව මම ක්‍ෂණයකින් තේරුම් ගතිමි.
දැන්, ඒ අනන්‍යතාවය සහිතවම නිර්නාමික කමෙන්ටුවක් මට ලැබුණා නම් (එසේ ලැබුණු බවක් මා කිසි දිනක දැක නැත!) ඒ රජා ද, යකා ද, මොකා ද කියා මට දැන ගන්නට කිසිදු ක්‍රමයක් නැත.
මගේ බ්ලොගයේ නිර්නාමික කමෙන්ටු යෙදුවේ කව්රුදැයි මා නිශ්චිතවම දැනගෙන ඇත්තේ දෙවතාවකි. මුල් වාරයේ දී අදාළ පුද්ගලයා මා ඔහුට කළ උදව්වක් ගැන ඉඟියක් කර තිබුණු බැවින්, මදක් කල්පනා කළ පසු ඒ කවුදැයි සිතා ගත හැකි විය. ඔහුම ඉන්පසු වෙනත් නිර්නාමික කමෙන්ටු යොදන්නට ඇත. නමුත් මා ඒ ගැන නිශ්විතවම නොදනිමි. ඒ පෙර සේ ඉඟි නොතිබුණු නිසා ය.
දෙවෙනි අවස්ථාවේ දී, අදාළ කමෙන්ටුව යෙදූ පුද්ගලයා එයම මට පුද්ගලිකව පණිවිඩයක් මගින් දැන්වීය. ඔහු තවමත් කලාතුරකින් එවැනි කමෙන්ටු යොදන අතර සෑම විටකම පාහේ මට දන්වයි. ඒ කමෙන්ටුවල වැඩි වරදක් මා නොදකින නිසා, ඒවා නිරුපද්‍රිතව පවතී.
ඒ හැර අන් සෑම අවස්ථාවක දී ම මට කළ හැක්කේ උපකල්පන පමණකි.
මීට අමතරව මා õ තරමක් දන්නා කරුණු කිහිපයක් ද මගේ පෙර ලිපියේ කමෙන්ටු ලෙස අජිත් ධර්මකීර්ති දක්වා තිබුණි. මේ කරුණු ගැන මා අසා තිබුණද, කිසි දිනෙක ඒවා භාවිතා කරන්නට මට අවස්ථාවක් උදා වී නැත.
1. මරා රෙජීමය යටතේ ලංකාව තුළ ඇතැම් ඉන්ටර්නෙට් හි දිවෙන ලංකානිවුස්වෙබ් වැනි ප්‍රවෘත්ති සේවා තහනම් කර තිබුණු සමයේ, ප්‍රොක්සි සර්වර් නමින් සරලව හැඳින්වුණු සේවා භාවිතයෙන් අදාළ ප්‍රවෘත්ති අඩවියේ සැබෑ අනන්‍යතාවය හෙවත් ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනය ලංකාවේ සේවා සපයන ආයතනවලින් හංගා එහි පිවිසීමට ලංකා වැසියන්ට හැකියාව තිබුණි. තමන්ගේ අනන්‍යතාවය සැඟවීමට මෙවැනි සේවයක් මිල දී ගත හැකි යැයි සිතමි.
2. අපේ ජංගම දුරකථනවල ඇති සාමාන්‍ය බ්‍රව්සරයේ පවා, හඳුනාගත නොහැකි ආකාරයට (incognito) ඉන්ටර්නෙට් හි සැරිසැරීමට ක්‍රම සකසා ඇත.
3. ටොර් ව්‍යාපෘතිය ලෙස හැඳින්වෙන සේවය මගින් අපට වෙනත් තෝරාගත් රටකයැයි හැඟෙන පරිදි ඉන්ටර්නෙට් ලිපිනයක් භාවිතා කළ හැකිය.
අවසාන වශයෙන් කිව යුත්තේ, මේ කරුණු සහ මා නොදන්නා නිසාම මෙහි සඳහන් නැති කරුණු ද අප දැනගැනීම වැදගත් බවයි. එහි බ්ලොග්කරුවන් දෙදෙනෙකු අතර ඇතිවෙන, පැය විසිහතරකින් නැතිවෙන තාවකාලික ආරෝවකට ඔබ්බෙන් වැදගත්කමක් ඇති බව මගේ හැඟීමයි.
-රසිකොලොජිස්ට්
ප/ලි:
දිවයිනේ සියල්ල දත් මාජ්ජවේදී වර්ණකුලසූරිය මේ ලිපිය කියවූවොත්, මෙහි මාතෘකාවේ මා සඳහන් කර ඇති ජෝ බ්ලොග් (Joe Bloggs) නමැත්තා බටහිර රටක බ්ලොග් කියන්නෙකු ලෙස හඳුනා ගනු ඇත!
ප/ප/ලි:
දේවදත්ත විසින් ඇනෝනිමස් කමෙන්ට්කරුවන් ැගන කියන ලද ට්වින් ගාථා සැට් එක මෙසේ ය.
1.
ඇනෝ පුබ්බංගමා ආමා
ඇනෝ සෙට්ටා ඇනෝමයා
මනසා චෙ පදුට්ඨෙන
භාසතිවා කරෝතිවා
තතෝනං ශ්වෙත මංවේතී
චක්කංච වෑනෝ පදං
ඒ කියන්නේ කොහොම පුම්බාගෙන සෙට්වෙලා ආවත් ඇනෝලා ඇනෝලාම ය. අයහපත් ලෙස ඇනෝලාට සැලකුව හොත් උං සුදු වෑන් රෝද මෙන් පසුපස එනු ඇත.
2.
ඇනෝ පුබ්බංගමා ආමා
ඇනෝ සෙට්ටා ඇනෝමයා
මනසා චෙ පසන්නේන
භාසතිවා කරෝතිවා
තතෝනං සුඛ මංවේතී
ඡායාව අනපායිනී
ඒ කියන්නේ කොහොම පුබම්බාගෙන සෙට්වෙලා ආවත් ඇනෝලා ඇනෝලාම ය. යහපත් ලෙස ඇනෝලාට සැලකුව හොත් උං සෙවනැල්ල මෙන් පසුපස එනු ඇත.
අද කමෙන්ටු පල වෙනු ඇත්තේ පරීක්‍ෂා කිරීමෙන් පසුවය.
(Image: From Google - Cannot visit site)
